Şemsettin Küzeci’nin, Ata Terzibaşı Külliyeti
Akademik İsa Habibbeyli
Tanınmış Türkmen araştırmacısı, şair ve yazar Dr. Şemsettin Küzeci Ata Terzibaşı’nın hayatını ve bilimsel çalışmalarını Türk dünyasına tanıtılmasına büyük katkı sağlamıştır. Genel olarak Şemsettin Küzeci Irak-Türkmen edebiyatını araştırma, toplama ve yayınlama alanında sürekli çalışan fedakâr bir aydındır.
Irak-Türkmen edebiyatına ilişkin araştırmaları ve eserleri bu edebiyatın çok derin bir mirasıdır. Şemsettin Küzeci aynı zamanda modern zamanların Kerkük Türkmen edebiyatının da başlıca yaratıcılarından biridir. Şiirleri adeta Kerkük edebiyatının yazılı Türkmen hoyratlarıdır. Şiir türünün de yazılı örneklerini oluşturan mükemmel bir örneğini gösterir.
Dünya Türkmen aydınlarını birleştiren ve koordine eden bir kurum olarak ağırlıklı Türkiye’de ve Azerbaycan’da faaliyet gösteren Kerkük Kültür Derneği’nin yayınladığı kitaplar ve gerçekleştirdiği edebi ve kültürel etkinlikler, Irak Türkmenlerinin zengin edebiyat mirasını uluslararası platformlarda tanıtma misyonunun onurlu örnekleridir.
Şemsettin Küzeci ilk kez Ata Terzibaşı’nın hayatını ve faaliyetlerini tam anlamıyla araştırmak ve incelemek gibi sorumlu ve onurlu bir görevi yerine getirmiştir. Geniş bir okur kitlesine ve bilim camiasına sunduğu “Kerkük’ün Milli Yazarı Ata Terzibaşı” adlı kitabı Türk dünyasında bu alandaki boşluğu dolduruyor. Bu, Ata Terzibaşı’nın çok yönlü bilimsel çalışmaları hakkında yazılan ilk ansiklopedik kitaptır.
Ata Terzibaşı’nın bilimsel biyografisinin tam bir resmini çizen Küzeci, Ata Terzibaşı’nın hayatı, çevresi, eğitimi, hukuk, gazetecilik ve yazarlık faaliyetleri ile folklor alanındaki çalışmaları, tanıkların gözüyle de vurgu yapmıştır.
Şemsettin Küzeci’nin bu eseri Ata Terzibaşı’nın hayatını ve kaderini anlatan bir belgesel roman tadında ve niteliğindedir.
Küzeci’nin yazdığı özgün bilimsel, paha biçilmez bu eser, Ata Terzibaşı’nın günlükleri de denilebilir. Ata Terzibaşı’nın yaşamını ve çevresini çağdaşlarıyla ilişkilendirerek, bu seçkin bilim adamının biyografisine dayanarak Kerkük dünyasının yüzyıllık bir kronolojisini oluşturmayı başarmıştır.
Şemsettin Küzeci, kitabında Ata Terzibaşı’nın ilmi, edebi ve medya çalışmalarını sistematik olarak incelenmiş ve sunulmaktadır. Daha önceki çalışmalarda Ata Terzibaşı’nın edebi faaliyeti, sözlü halk edebiyatının derlenmesi ve yayımlanması alanındaki hizmetleri üzerinde yoğunlaşılmış, dolayısıyla onun basın alanındaki çalışmaları araştırmada hak ettiği yeri alamamıştır.
Şemsettin Küzeci, Ata Terzibaşı’nın basın alanındaki uzun vadeli faaliyetlerini titizlikle ve geniş kapsamlı, dikkatli bir biçimde incelemiş ve bunu gerçeklere dayanarak aktarmıştır. Bu kitapta ilk kez Ata Terzibaşı’nın gazetecilik ve yazarlık faaliyetinin tüm süreci bilimsel olarak ele almıştır.
Kitapta sunulan zengin bibliyografik indeks, Ata Terzibaşı’nın hayatı ve çok yönlü faaliyetleri hakkında faydalı bir rehber niteliğindedir. Gelecekte Şemsettin Küzeci’nin bu kitapta verilen geniş bibliyografik bilgiler, Ata Terzibaşı hakkında kitap, makale yazanlar ve tez hazırlayanlar için güvenilir bir temel kaynak olabilir.
Şemsettin Küzeci’nin Azerbaycan’da yayımlanan “Kerkük Milli Araştırmacısı Ata Terzibaşı” adlı kitabı edebiyat araştırmaları bilimine değerli bir katkıdır. Ata Terzibaşı hakkında yazılmış en kapsamlı kitap olması açısından da önem taşıyor.
“Kerkük Milli Yazar Ata Terzibaşı” kitabına tereddütsüz, kapsamının genişliği, zenginliği ve bilgi kapasitesi nedeniyle “Ata Terzibaşı ansiklopedisi” denilebilir.
Şemsettin Küzeci’nin sunduğu araştırma, Ata Terzibaşı’nın Irak-Türkmen edebiyat araştırmaları dünyasının zirvesini fetheden seçkin bir bilim adamı olduğunu kanıtlıyor. Nitekim Ata Terzibaşı, 20. yüzyılda Arap dünyasında Kerkük’ün zengin sözlü ve yazılı edebiyatını araştıran ve tanıtan en önde gelen Türkmen bilginidir.
Şemsettin Küzeci’nin “Kerkük’ün Milli Yazarı Ata Terzibaşı” adlı kitabının Azerbaycan Türkçesinde de Bakü’de Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi’nin “Bilim” yayınevinde yayınlanması ve Türkiye’de TÜRKSOY tarafından yayınlanması ilim ve edebiyatımızın daha da gelişmesi alanında atılan değerli bir adımdır.
Azerbaycan ile Irak Türkmenleri arasındaki yeni tarihsel koşullardaki ilişkiler ve bu yayın, Azerbaycan ile Kerkük Türkmenleri arasındaki bilimsel ve kültürel ilişkilerin gelişmesine uzun yıllar büyük katkıda bulunan Şemsettin Küzeci’ye ithaf edilmiştir. Ayrıca ilişkilerin önemli bir sayfası olarak da değerlidir.
“Kerkük Milli Yazarı Ata Terzibaşı” kitabı aynı zamanda 2023 yılında Nizami Gencevi Edebiyat Enstitüsünün “Fahri Doktoru” unvanına layık görülen Dr. Şemsettin Küzeci’nin Azerbaycan bilimine mükemmel bir ilmi eseridir.
Son olarak, Ata Terzibaşı dizisini oluşturan bu 3 kitabın doğumunun 100. yılında TÜRKSOY tarafından yayınlanması Türk dünyasının önemli bir parçası olan Irak Türkmenleri için atılan önemli bir adım niteliğindedir.
Irak-Türkmen edebiyatının geniş anlamda araştırılmasına ve tanıtılmasına yardımcı olacak bu değerli eserlerin, Türkiye, Azerbaycan ve Türk dünyası çalışmaları için güvenilir ve önemli bir kaynak olacağına inanıyoruz.
Akademik İsa Habibbeyli
Azerbaycan Milli İlimler Akademisi
Ve Edebiyat Enstitüsü Başkanı